ყმაწვილი ტერლესის სულიერი შფოთვა

თუ ხელთ დიოგენეს გამომცემლობის ახლად თარგმნილი წიგნი „ყმაწვილი ტერლესის სულიერი შფოთვა“ გიჭირავთ, მინდა გაცნობოთ, რომ საქმე საერთოდაც არ გაქვთ მარტივად, რამდენადაც უდიდესი ავსტრიელი მწერალი თავის 1906 წელს გამოცემულ წიგნში გიამბობთ ინტერნატში გამომწყვდეულ ახალგაზრდა ტერლესზე, რომელიც თვითგამორკვევის უაღრესად დაძაბულ პროცესს გადის.

რომანში ვერ შეხვდებით თავებს ან ქვეთავებს. მცირე მოცულობის რომანში მთელი ამბავი ერთ ხაზად მიმდინარეობს. ინტერნატში პირველი მოხვედრიდან, ამავე ადგილიდან საბოლოოდ წამოსვლამდე, ტერლესის სულიერი მდგომარეობის ცვლილება მთლიანად იკვრება.

გამოგიტყდებით, რომ წიგნის დასაწყისში ვფიქრობდი ტერლესი ჰოლდენისეური ადრინდელი გამოვლინებაა-თქო, თუმცა საქმე ბევრად რთული გამოდგა. თუ ჰოლდენისთვის მისი მდგომარეობა და დანიშნულება ხელის გულზე დევს და აშკარა მოცემულობას წარმოადგენს, ტერლესი რომანის დასასრულამდე საკუთარი თავის მუდმივ გამოკვლევაშია. მისი მორალური მდგომარეობა ბეწვის ხიდზე დგას, ისე რომ ის საკუთარი ნებით გადაიხრება ხან ერთ ხან კი მეორე მხარეს.

მიუხედავად იმისა, რომ ავტორი აშკარად ცდილობს დადებითი ემოციით განგვაწყოს მთავარი გმირის მიმართ, მე ვფიქრობ, ეს ის წიგნია, რომელშიც მკითხველი ფავორიტ გმირს ვერ იპოვის. გამომდინარე იქიდან, რომ ძალადობრივი სქემა, რომლის მონაწილეც გახდება ტერლესი საკმაოდ დამთრგუნველია და ამასთან მისი სურვილით განხორციელებული მონაწილეობა მეტად ზიზღს იწვევს, თუნდაც ის მხოლოდ საკუთარი თავის საპოვნელად ჩადიოდეს ამას.

ლიტერატურაში ჩვენთვის უცნობი არ არის ისეთი გმირების სიყვარული, რომელთა მორალური ღირებულება ჩვენსას არ ემთხვევა, მაგრამ ტერლესის მიმართ ავტორმა მკითხველის დადებით ინტერესის გამოწვევა ნამდვილად ვერ შეძლო. ამას ალბათ გარკვეული მიზეზებიც აქვს, რადგან პირველ რიგში მთავარი გმირი თავისი ქმედებებით, მუდმივ გაურკვევლობაში იმყოფება, მან ისიც არ იცის, რატომ ჩადის ცუდს, ან რატომ არ უნდა ჩადიოდეს ამ ცუდ საქციელს.

შეიძლება ავტორის ინტერესიც თავად ახალგაზრდა ტერლესის მსგავსად წარმოჩინებაშია, რამდენადაც ინტერნატში გამომწყვდეული ჯერ საკმარისად ვერ გაზრდილი მამაკაცების ფსიქოფიზიკური მხარე ჯერ დასრულებულ სახეს არ წარმოადგენს და შესაბამისად საქციელებიც და გონებრივი წნეხიც იქით პოულობს გასაქანს, საითკენაც გარემო მისცემს საშუალებას. რომანის სახელშიც ნათლად ჩანს მთავარი გმირის უმნიშვნელოვანესი მდგომარეობა- ყმაწვილი, რაც თავისივე თავში მოიაზრებს თვითგამორკვევის უაღრესად დაძაბულ გზას.

საბოლოო ჯამში, რატომ უნდა წავიკითხოთ ჩვენს ხელთ არსებული წიგნი არის ის, რომ გავიგოთ როგორია იყო ახალგაზრდა, როგორ შეიძლება გარემო ფაქტორებმა თინეიჯერულ ინტერესების მოზღვავებასთან ერთად საკმაოდ უცნაური სახე მიიღოს და მორალური მდგომარეობის გარკვევას ერთიორად შეუშალოს ხელი.

ლუკრეციუს სიჭინავა