ჰერმან ჰესე (გერმ. Hermann Hesse დ. 2 ივლისი. 1877 ― გ. 9 აგვისტო. 1962) — გერმანელი მწერალი, 1946 წლის ნობელის პრემიის ლაურეატი ლიტერატურაში. ჰესეს პროზისათვის დამახასიათებელია სიმბოლურ-ალეგორიული ელემენტების სიჭარბე და ფილოსოფიური სიღრმე. მის თხზულებებში ორი სინამდვილეა წარმოდგენილი — გარეგანი, ყოფით-ემპირული და შინაგანი, სიმბოლურ-ალეგორიული, რომელსაც თავად „მაგიურს“ უწოდებს. ჰერმან კარლ ჰესე 1877 წლის 2 ივლისს ვიურტემბერგის სამეფოს ქალაქ კალვში დაიბადა. მისი დედის მშობლები ინდოეთში მისიონერულ მოღვაწეობას ეწეოდნენ. მისმა ბაბუამ, ჰერმან განდერტმა შეადგინა მალაიამური ენის გრამატიკის სახელმძღვანელო, მალაიამურ-ინგლისური ლექსიკონი და თარგმნა ბიბლია მალაიამურ ენაზე. ჰერმანის დედა ერთ-ერთი ასეთი მისიონერული მოგზაურობის დროს, 1942 წელს დაიბადა. ოთხი წლის გოგონა მშობლებმა ევროპაში დატოვეს და თავად ინდოეთში დაბრუნდნენ. მომავალი მწერლის მამა, იოჰან ჰესე 1847 წელს ესტონეთის ქალაქ პაიდეში დაიბადა, რომელიც იმ დროს რუსეთის იმპერიის ნაწილს წარმოადგენდა. იოჰანი ბალტიისპირა რეგიონის ბალტიელ გერმანელთა ეთნიკურ ჯგუფს მიეკუთვნებოდა, ამიტომ დაბადებისას ჰერმანი ერთდროულად გერმანიისა და რუსეთის იმპერიების მოქალაქე გახდა. მას ხუთი დედმამიშვილი ჰყავდა, რომელთაგან ორი ჩვილობის ასაკშივე გარდაიცვალა. 1873 წელს, ჰესეების ოჯახი კალვში გადავიდა, სადაც ჰერმანის მამა გამომცემლობაში მუშაობდა, რომელიც თეოლოგიურ წიგნებსა და სასკოლო სახელმძღვანელოებს გამოსცემდა. ბაბუა, ჰერმან განდერტი, რომელიც ფილოსოფიის დოქტორი იყო, ჰერმანს წიგნების კითხვისკენ მოუწოდებდა. მან შვილიშვილს წვდომა მისცა ბიბლიოთეკაზე, სადაც უამრავ მსოფლიო ლიტერატურის შედევრს შეხვდებოდით. წიგნების კითხვა ჰერმანს თავს მსოფლიოს მოქალაქედ აგრძნობინებდა. 1881 წელს ჰერმანის ოჯახი საცხოვრებლად შვეიცარიის ქალაქ ბაზელში გადავიდა, ხოლო ექვსი წლის შემდეგ კვლავ კალვში დაბრუნდა. 1891 წელს ჰესემ მელბრონის სააბატოში, ევანგელისტურ თეოლოგიურ სემინარიაში დაიწყო სწავლა. სემინარიის მოსწავლეები სააბატოში ცხოვრობდნენ და კვირაში 41 საათი მეცადინეობდნენ. ჰერმანი კარგად სწავლობდა. მას მოსწონდა ესეების წერა და კლასიკური ბერძნული პოეზიის გერმანულ ენაზე თარგმნა. მიუხედავად ამისა, მეამბოხე ბუნების ჰესესთვის მელბრონში გატარებული დრო სერიოზული ფსიქოლოგიური კრიზისის დასაწყისი აღმოჩნდა. 1892 წლის მარტში ჰერმანი სემინარიიდან გაიქცა. იგი მეორე დღეს მინდორში იპოვეს. ამ ინციდენტის შემდეგ ჰესე მშობლებს მუდმივად ერთი სასწავლებლიდან მეორეში გადაჰყავდათ. იმავე წლის მაისის თვეში მან თვითმკვლელობაც კი სცადა, რის შემდეგაც იგი თეოლოგი და მღვდელი კრისტოფერ ბლუმჰარდტის ზედამხედველობისა და მზრუნველობის ქვეშ იმყოფებოდა. მოგვიანებით ჰერმანი მენტალურ დაავადებათა დაწესებულებაში მკურნალობდა, შემდეგ კი ბაზელის ვაჟთა სასწავლებელში დადიოდა. 1892 წლის ბოლოს იგი შტუტგარტის გიმნაზიაში სწავლობდა. ჰერმანი დამამთავრებელ გამოცდებზე ჩაიჭრა, რის შემდეგაც მან უფროსი ასაკის მეგობრები გაიჩინა და მათთან ერთად დალევა და მოწევა დაიწყო. 1895 წელს ჰესემ ქალაქ ტუბინგენტში წიგნების მაღაზიაში დაიწყო მუშაობა, სადაც თეოლოგიის, ფილოსოფიისა და სამართლის სექციას ხელმძღვანელობდა. თორმეტსაათიანი სამუშაო დღის ბოლოს ჰესე თავისუფალ დროს მეგობრებთან გართობის ნაცვლად წერასა და თვითშემეცნებაში ატარებდა. იგი ეცნობოდა თეოლოგიურ მწერლობას, ბერძნულ მითოლოგიას, გოეთეს, ლესინგს, შილერს, ნიცშეს. 1896 წელს ჰესეს ლექსი „მადონა“ და ლექსების კრებული „რომანტიკული სიმღერები“ ვენის ერთ-ერთ პერიოდულ გაზეთში დაიბეჭდა. 1897 წელს მან ახალი ლექსი „დიდი ვალსი“ გამოაქვეყნა, რომელმაც ახალგზარდა გამომცემლის ცოლის, ელენ ვოითის აღფრთოვანება დაიმსახურა. მისი თხოვნით გამომცემელმა იუჯინ დიდერიხმა 1898 წელს ჰესეს პროზაული კრებული „ერთი საათი შუაღამის შემდეგ“ გამოსცა. ჰესეს სალიტერატურო ასპარეზზე გასვლის პირველი მცდელობები წარუმატებელი გამოდგა. ორ წელიწადში „რომანტიკული სიმღერების“ 600-იანი ტირაჟიდან მხოლოდ 54 ეგზემპლარი გაიყიდა. 1898 წლისთვის ჰესემ ფინანსური დამოუკიდებლობა მოიპოვა. ამ პერიოდში იგი გერმანელ რომანტიკოსთა შემოქმედებას ეცნობოდა, რომელთა შორის იყვნენ იოზეფ აიხენდორფი, კლემენს ბრენტანო და ფრიდრიხ ჰოლდერინი. ჰესემ ოჯახის მეგობრის, ფროილაინ ვონ რეიტენრის სახლში შეკრებებზე სიარული დაიწყო, სადაც ბევრი ახალგაზრდა ადამიანი გაიცნო. მას უჭირდა თანატოლებთან ურთიერთობის დამყარება და სოციალურ სიტუაციებში თავს უხერხულად გრძნობდა. 1899 წლის ბოლოდან ჰესე ბაზელში ანტიკური ლიტერატურის მაღაზიაში მუშაობდა. მისი ოჯახის სანაცნობო წრის საშუალებით მას კავშირი ჰქონდა ბაზელის ინტელექტუალურ საზოგადოებასთან. ეს სივრცე ჰესეს, როგორც ხელოვანს, განვითარებისა და საკუთარი პოტენციალის აღმოჩენის საშუალებას აძლევდა. 1900 წელს ჰესე მხედველობის პრობლემის გამო სავალდებულო სამხედრო სამსახურიდან გაათავისუფლეს. ნევრალგია და თავის ტკივილი მწერალს მთელი ცხოვრების მანძილზე ტანჯავდა. 1901 წლიდან ჰესე ჟურნალებში ლექსებს და მცირე ლიტერატურულ ტექსტებს აქვეყნებდა. მისით გამომცემელი სამუელ ფიშერი დაინტერესდა. მან ჰესეს რომანი „პიტერ კამენცინდი“ გამოაქვეყნა, რომელმაც მწერალს სახელი მთელი გერმანიის მასშტაბით გაუთქვა. ზიგმუნდ ფროიდმა „პიტერ კამენცინდი“ თავის საყვარელ ნაწარმოებებს შორის დაასახელა. მისი გამოსვლის შემდეგ, ჰესეს უკვე შეეძლო, თავი მხოლოდ წერის საშუალებით ერჩინა. ჰესემ 1904 წელს ცოლად მარია ბერნოული შეირთო. წყვილი ქალაქ გაიენჰოფენში ბოდენის ტბის მახლობლად დასახლდა. მათ სამი ვაჟი შეეძინათ. გაიენჰოფენში ჰესემ მეორე რომანი, „ბორბლის ქვეშ“ დაწერა, რომელშიც მელბრონის სემინარიაში გატარებულ პერიოდს აღწერს. რომანი 1906 წელს გამოიცა. შემდგომ პერიოდში მწერალი ძირითადად მოთხრობებსა და ლექსებს წერდა. მეტად სავარაუდოა, რომ 1906-1907 წლებში დაწერილი მოთხობა „მგელი“ მწერლის ცნობილი რომანის, „ტრამალის მგელის“ წინასახეა. ჰესეს მომდევნო რომანი, „გერტრუდა“ 1910 წელს გამოქვეყნდა. გაიენჰოფენში ყოფნისას მწერალს ხელახლა გაუღვივდა ინტერესი ბუდიზმის მიმართ. იგი თავის ნამუშევრებში ბუდისტური ელემენტების ჩართვას ცდილობდა. 1904 წელს ჰესემ თეოსოფია აღმოაჩინა. არტურ შოპენჰაუერის ფილოსოფიურმა იდეებმა მწერალს ინდოეთის მიმართ განუახლა ინტერესი, რისი ზეგავლენითაც ჰესემ მოგვიანებით „ზიდჰარტა“ დაწერა. გაიენჰოფში ცხოვრების მანძილზე მწერალსა და მის ცოლს შორის თანადათან იზრდებოდა უთანხმოება. 1911 წელს ჰესე შრი ლანკასა და ინდონეზიაში ხანგრძლივ მოგზაურობაში წავიდა, რომლის შთაბეჭდილებებმაც შემდგომ მწერლის შემოქმედებაში ჰპოვა ასახვა. 1912 წელს, ჰესეს დაბრუნების შემდეგ, მისი ოჯახი საცხოვრებლად ბერნში გადავიდა, თუმცა წყვილს შორის ურთიერთობა მაინც ვერ დალაგდა, რასაც მწერალი 1914 წელს გამოქვეყნებულ რომანში „როსჰალდე“ აღიარებს. გერმანიაში ნაციზმის გავრცელებამ ჰესეს შეშფოთება გამოიწვია. იგი საჯაროდ გამოხატავდა თავის დამოკიდებულებას ანტისემიტიზმის მიმართ და ცდილობდა თავისი შემოქმედებით ნაცისტური იდეოლოგია გაეპროტესტებინა. 1930-იან წლებში ჰესემ გამოაქვეყნა და განიხილა გერმანიაში აკრძალული ებრაელ მწერალთა ნაშრომები (მათ შორის იყო ფრანც კაფკა), რითაც მკაფიოდ გამოხატა წინააღმდეგომა ნაცისტური გერმანიის მიმართ. სიცოცხლის ბოლო 12 წლის მანძილზე ჰესე მოთხრობებსა და პოემებს წერდა, ასევე აქვეყნებდა ესეებს გაუცხოების თემაზე. 85 წლის მწერალი მონტანიოლაში 1962 წლის 9 აგვისტოს გარდაიცვალა.