ავტორის შესახებ
მარგარიტ იურსენარი (ფრანგ. Marguerite Yourcenar; დ. 8 ივნისი, 1903, ბრიუსელი — გ. 17 დეკემბერი, 1987, მაუნტ-დეზერტი, მენი) — ფრანგი მწერალი.
დაიბადა ბელგიაში, ნამდვილი გვარია კრეიანკური (Crayencour). ფსევდონიმი წარმოადგენს მისი ნამდვილი გვარის ანაგრამას. 1939 წლიდან იგი ცხოვრობდა შეერთებულ შტატებში, 1947 წელს მიიღო ამერიკის მოქალაქეობა. მარგარიტ იურსენარი უნიკალური ფიგურაა ფრანგულ ლიტერატურაში — პირველი ქალი, რომელიც საფრანგეთის აკადემიის წევრი გახდა და ამით ორსაუკუნოვანი ტრადიცია დაარღვია, რომლის მიხედვითაც ქალებს არ უშვებდნენ „უკვდავთა“ საზოგადოებაში.
იურსენარის დედა, რომელიც ბელგიის უძველესი ოჯახის წარმოამადგენელი იყო, 1903 წელს გარდაიცვალა. გოგონას აღზრდით მამა დაკავდა, რომელმაც დიდ როლი ითამაშა მის ცხოვრებაში. მამამისი — მიშელ დე კრეიანკური ხშირად იცვლიდა ადგილსამყოფელსა და ქალებს, დაკავებული იყო აზარტული თამაშებით, მიუხედავად ამისა ის კარგი მამა აღმოჩნდა. ლიტერატურისა და ხელოვნების დიდი მცოდნე მიშელი ქალიშვილისთვის ხმამაღლა კითხულობდა საყვარელ წიგნებს. მის მიერ წაკითხულ პირველ ავტორებს შორის არიან არისტოფანე და რასინი, შექსპირი და მეტერლინკი, შატობრიანი და იბსენი, სენ-სიმონი და მერეჟკოვსკი, რომელთა ისტორიულმა რომანებმა დიდი გავლენა მოახდინეს მომავალ მწერალზე. მარგარიტი არ დადიოდა არცერთ საგანმანათლებლო დაწესებულებაში, მაგრამ სახლში მიიღო შესანიშნავი განათლება, იცოდა რამდენიმე ენა და განაგრძობდა სწავლას მთელი ცხოვრების მანძილზე.
მარგარიტის მამა გარდაიცვალა, მაგრამ სიკვდილამდე მოასწრო ეხილა ქალიშვილის (მისი ფულით გამოქვეყნებული) პირველი პოემა „ქიმერების ბაღი“.
პირველი დიდი პროზაული ნაწარმოები, რომანი „ალექსისი ან დისკურსი ამაო ბრძოლაზე“ (1929) წარმოადგენს ჰომოსექსუალის აღსარებას. მრავალი წლის შემდეგ, ჟურნალისტების კითხვებზე პასუხის გაცემისას, რატომ აირჩია იმ დროისთვის ასეთი სკანდალური თემა ლიტერატურაში დებიუტისთვის, მარგარიტმა უპასუხა: „ჩემთვის ეს სულერთი იყო“. მან შემოქმედებითი კარიერის დასაწყისიდანვე გამოავლინა შეხედულებების, გემოვნებისა და ქცევის სრული დამოუკიდებლობა. მოგვიანებით მის ნამუშევრებში ჰომოსექსუალური და ბისექსუალური სიყვარულის თემა არაერთხელ გაჩნდება, რადგან ამ სიყვარულში, როგორც მწერალმა თქვა, მისმა გმირებმა მოიპოვეს არჩევანის თავისუფლება, რომლის ყოველ გამოვლინებას ის ძალიან აფასებდა.
ომის დაწყებამდე, ახალგაზრდა ქალი ბევრს მოგზაურობდა, სტუმრობდა ლიტერატურულ წრეებს, მოასწრო გამოაქვეყნებინა კიდევ ორი რომანი, აგრეთვე რამდენიმე მოთხრობა და ესე. მიუხედავად იმისა, რომ მწერალი მოსალოდნელი ფაშიზმის საფრთხეს გრძნობდა, ის ვერ აცნობიერებდა მის მაშტაბს. ომი იურსენარისთვის დიდი გარდატეხა გამოდგა. „პარიზის დაცემის შესახებ რომ გავიგე, ვიტირე“, — თქვა მოგვიანებით მარგარიტმა. მაგრამ ამ ამბავმა იგი უკვე ამერიკაში იპოვა, სადაც ის გრეის ფრიკის მიწვევით ჩამოვიდა, რომელიც შემდგომში მისი თარჯიმანი, ახლო მეგობარი და ცხოვრების თანამგზავრი გახდება.
იურსენარი სამუდამოდ დარჩა ამერიკაში. იქ იყიდა მენის შტატში სახლი. აქ დაიწერა პირველი იმ რომანებიდან, რომელმაც იურსენარს მსოფლიო პოპულარობა მოუტანა — „ადრიანეს მოგონებები“ (1951). ეს ნაწარმოები ჟანრის კლსიკად იქცა ჯერ კიდევ მწერლის სიცოცხლეში.
60-80-იან წლებში იურსენარმა მიიღო სხვადასხვა ჯილდო, ორდენი და საერთაშორისო საპატიო წოდება. მაგრამ, რა თქმა უნდა, ყველაზე თვალსაჩინო მოვლენა არა მხოლოდ მის ცხოვრებაში, არამედ საფრანგეთის ლიტერატურულ ისტორიაში მისი საფრანგეთის აკადემიაში დაშვება (1981). ფრანგი „უკვდავები“ დიდხანს ეწინააღმდეგებოდნენ „მშვენიერი სქესის“ წარმომადგენლის თავის წრეში მიღებას, მაგრამ საბოლოოდ დაემორჩილნენ მათი იმ კოლეგების ზეწოლას, რომლებსაც კარგად ესმოდათ ამ გამორჩეული ქალის პიროვნების მასშტაბის.
სიცოცხლის ბოლო წლებში იურსენარი აქტიურად ქალთა თანაბარი უფლებების იდეას, მაგრამ ამავდროულად არ მოსწონდა „ფემინიზმის აგრესიულობას“.
მწერლის ყველაზე ცნობილ ნამუშევრებს შორისაა რომანი „ფილოსოფიური ქვა“, რომელიც დაწერილია რომან „ადრიანას“ გამოცემიდან 16 წლის შემდეგ, ასევე აღსანიშნავია მისი კრებული „აღმოსავლური ნოველები“, რომელიც სიყვარულს ეძღვნება. იურსენარი დიდ მნიშვნელობას ანიჭებდა სიყვარულის კონცეფციას — ხორციელსაც და სულიერსაც, მასში ხედავდა წმინდა საწყისს.
მარგარიტ იურსენარი გარდაიცვალა 1987 წლის 17 დეკემბერს თავის სახლში, მენის შტატში.
