ავტორის შესახებ
ბერძენი მეიგავე. იგავის, როგორც ჟანრის, შემქმნელი, ცხოვრობდა ძველი წელთაღრიცხვის VI საუკუნეში. წარმოშობით ფრიგიელი იყო. მან დაწერა 400-მდე იგავ-არაკი.
ანტიკურ სამყაროში ეზოპეს კრებულები ფართოდ იყო გავრცელებული. უძველეს მათგანს ძველი წელთაღრიცხვის V საუკუნეს მიაკუთვნებენ. XIII-XIV საუკუნეების მიჯნაზე ეზოპეს არაკები შეკრიბა მაქსიმე პლანუდემ. ეზოპეს პროზაული არაკების ენა სადა და მარტივია, სტილი — დახვეწილი და ლაკონიური. არაკები ორი ნაწილისაგან შედგება — არაკისა და შეგონებისაგან. ეზოპეს არაკები გალექსა ბაბრიოსმა. მისი არაკების სიუჟეტები გამოიყენა ფედრუსმა. შემდგომში ამ სიუჟეტებს სესხულობდნენ ჟან ლაფონტენი, სულხან-საბა ორბელიანი, ივანე კრილოვი.
საქართველოში ადრევე დაინტრესებულან ეზოპეს არაკებით, თუმცა ჩვენამდე მოღწეული უძველესი ქართული თარგმანი XVIII საუკუნის I ნახევრით თარიღდება. რამდენიმე ქართულ ხელნაწერში დაცულია უცნობი მთარგმნელის მიერ ბერძნულიდან თარგმნილი 40 იგავი. ქართულ ხელნაწერებს შემოუნახავს ეზოპეს ცხოვრების ქართული თარგმანიც, რომელიც შესაძლოა, საკუთრივ არაკებზე ადრეც იყო თარგმნილი. „ცხოვრების“ ქართულ თარგმანს დიდი მნიშვნელობა აქვს ბერძნული ტექსტის თავდაპირველი სახის გასათვალისწინებლად. აღსანიშნავია, რომ 1859 წელს ვენეციაში ქართულად დაისტამბა იტალიურიდან თარგმნილი ეზოპეს 95 არაკი.
კუზიანი, შეუხედავი და უპოვარი მონა გასამრჯელოდ მხოლოდ თავისუფლებას მოითხოვდა. ეზოპეს სახელი ლიტერატურის ისტორიაში გამორჩეულ ადგილს იკავებს, რადგანაც იგი არა მხოლოდ წერდა ბრძნულ იგავ-არაკებს, არამედ მხატვრული, ქარაგმული ენის შემქმნელიც იყო. ისტორიის ყველაზე პირქუშ პერიოდში, როდესაც ქვეყნებს ტირანები თუ დიქტატორები განაგებდნენ, კაცობრიობა მათ წინაშე არ დადუმებულა და სასოწარკვეთილებაში არ ჩავარდნილა, რადგანაც უსამართლობასთან ბრძოლის ერთ-ერთ უსასტიკეს იარაღს — ეზოპეს ენას ფლობდა.
